Ludwik Musioł, urodzony 19 grudnia 1892 roku w Mikołowie, to postać, która zapisała się na kartach historii Górnego Śląska jako wielki nauczyciel oraz wizytator. Jego wpływ na rozwój edukacji oraz kultury regionu jest nie do przecenienia.
Musioł zmarł 27 marca 1970 roku w Katowicach, a jego spuścizna pozostaje żywa poprzez liczne publikacje oraz badania, które prowadził przez całe swoje życie. Był autorem ponad 300 prac naukowych, które były istotne nie tylko z punktu widzenia historiografii, ale także krajoznawstwa, historii kultury oraz Kościoła katolickiego.
Do jego zainteresowań należała również lingwistyka oraz etnografia, co czyniło go człowiekiem wielotorowym, który angażował się w wiele dziedzin. Musioł stanowi przykład intelektualisty, którego pasja i zaangażowanie były motorem napędowym dla badań nad Górnym Śląskiem oraz jego kulturą.
Życiorys
Ludwik Musioł przyszedł na świat 19 grudnia 1892 roku w Mikołowie, leżącym na terenie Górnego Śląska. Był szóstym dzieckiem w polskiej rodzinie, osiadłej na tej ziemi od pokoleń. Jego ojcem był Ludwik, pracujący jako robotnik fabryczny, a matką Albina z Słupików. Podczas edukacji, ukończył szkołę ludową w Mikołowie 27 marca 1907 roku, a na jego świadectwie widniały wyłącznie dobre oceny, z wyjątkiem nieco słabszej noty z pisania.
W latach 1907–1911 uczęszczał do państwowego gimnazjum w Katowicach, a następnie w 1914 roku ukończył Pruskie Seminarium Nauczycielskie w Mysłowicach. W trakcie I wojny światowej, od grudnia 1914 do 9 grudnia 1918, służył w armii niemieckiej, awansując do stopnia kaprala.
Musioł był znanym historykiem zajmującym się tematyką Górnego Śląska. Jako nauczyciel i publicysta wpływał na kształtowanie narodowej świadomości Górnoślązaków. Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski, zaangażował się w kształcenie przyszłych nauczycieli, a w latach 30. XX wieku skupił się na pracy naukowej, koncentrując się na polskości Górnego Śląska. Był wszechstronnym specjalistą – badał kulturę, historię Kościoła, lingwistykę oraz archiwistykę. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych znawców historii Śląska na świecie.
Jako współzałożyciel i aktywny członek Towarzystwa Polskich Nauczycieli na Górnym Śląsku, Musioł dążył do wprowadzenia nauczania w języku polskim do szkół podstawowych w obszarach objętych plebiscytem. Zainicjował liczne kursy językowe dla dorosłych oraz zapewnił kształcenie polskich pedagogów. W trakcie okupacji niemieckiej wykazał niezwykłą odwagę, pomimo trzech przesłuchań przez gestapo i konfiskaty jego archiwów. Do 1942 roku pozostawał bez pracy, aż w końcu Niemcy przyjęli go jako asystenta biurowego w Bibliotece Śląskiej, a później w Urzędzie Genealogicznym.
Po wojnie, Musioł był oskarżany o kolaborację z Niemcami, co doprowadziło do jego aresztowania w latach 1948–1952. Pomimo trudnych warunków w więzieniu, nie zaprzestał pracy naukowej. Został aresztowany 28 grudnia 1948 roku, a jego pobyt w zakładzie karnym był dla niego traumatycznym przeżyciem z uwagi na trudne warunki, głód oraz kontakt z przestępcami. Dzięki temu, że nauczał analfabetów, mógł przetrwać te ciężkie chwile. Został uwolniony 16 stycznia 1952 roku.
W ciągu swojego życia Musioł posługiwał się wieloma językami: łaciną, niemieckim, francuskim, czeskim, staroczeskiem, a także polskim, w tym staropolszczyzną. Dodatkowo znał hebrajski, semicki, rosyjski i starorosyjski oraz grekę klasyczną. Jego kariera pedagogiczna trwała w Pszczynie w latach 1922–1931, a w latach 30. był p.o. wizytatora szkół w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Pszczynie.
W 1922 roku, na polecenie wojewódzkich władz szkolnych, razem z Tadeuszem Przysieckim zorganizował w Pszczynie pierwsze polskie seminarium nauczycielskie, mające na celu kształcenie inteligencji górnośląskiej. W 1925 roku pierwsze 22 młodych nauczycieli zakończyło kształcenie. Jeden z jego uczniów opisywał go w następujący sposób: „Profesor prowadził różne przedmioty: rysunki, geografię, język niemiecki i coś tam jeszcze. Z krótką fajeczką, wiecznie ja napychający tytoniem, że aż mu palce zżółkły. Myślał głośno, nie krępując się wobec nas, że od razu nie mógł ustalić wyniku.”
Ludwik Musioł zmarł 27 marca 1970 roku w Katowicach, a jego miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej (sektor C3-1-13). Na jego grobie umieszczono napis: „Ludwik Musioł – wybitny historyk śląski”.
Ordery i odznaczenia
Ludwik Musioł zdobył wiele wyróżnień, które odzwierciedlają jego zasługi i osiągnięcia. Poniżej przedstawiamy kluczowe odznaczenia, jakie otrzymał w ciągu swojej kariery:
- Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 10 listopada 1933 roku,
- Srebrny Wawrzyn Akademicki, otrzymany 4 listopada 1937 roku,
- Krzyż Żelazny II klasy, przyznany przez Niemców.
Przypisy
- Cmentarze Komunalne w Katowicach - wyszukiwarka osób pochowanych [online], katowice.grobonet.com [dostęp 11.06.2020 r.]
- M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- a b M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi w służbie państwowej”.
- Stasiński 1995, s. 192.
Oceń: Ludwik Musioł